Παρεκκλήσιο Παναγίας Aσταθιωτίσσης
Πανήγυρη: Πέμπτη της Διακαινησίμου
Το παρεκκλήσιο της Παναγίας των Ασταθκιών είναι το μοναδικό σωζόμενο οικοδόμημα από το χωριό «Στάθκια». Το χωριό μαρτυρείται στους βενετικούς καταλόγους να υφίσταται μέχρι και το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα, ενώ εγκαταλείφθηκε και χάθηκε στη μετέπειτα πορεία των δύσκολων χρόνων της Τουρκοκρατίας στο νησί (πριν το 1825).
Ο ναός είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος, μήκους 9.75μ., χωρίς την εξέχουσα κατά 1.30μ. ημικυκλική αψίδα, και πλάτους 5.06μ. Έχει δύο ανοίγματα εισόδου στη δυτική και νότια πλευρά, διαστάσεων 1.13μ. και 1.18μ. αντίστοιχα. Η καμάρα του ναού είναι οξυκόρυφη και υποστηρίζεται από δύο ενισχυτικά σφενδόνια, που καταλήγουν σε απλούς κιλλίβαντες τεταρτοκυκλικής διατομής στη γένεση της καμάρας. Οι αναλογίες και η μορφολογία της καμάρας και των τόξων, καθώς και του τοξωτού θυρώματος της νότιας πλευράς, υποδεικνύουν μία χρονολόγηση για την κατασκευή του ναού περί τα μέσα του 13ου αιώνα ή αρχές του 14ου.
Στο παρεκκλήσιο σώζονται τοιχογραφίες που χρονολογούνται στο δεύτερο μισό του 15ου και στις αρχές του 16ου αιώνα και ακολουθούν δύο διαφορετικές τεχνοτροπίες. Η πρώτη ομάδα τοιχογραφιών παρουσιάζει έντονα χαρακτηριστικά της ιταλοβυζαντινής ή κυπροαναγεννησιακής τεχνοτροπίας (βλ. απεικονίσεις της Παναγίας Παντάνασσας στην αψίδα του ιερού και της Σταύρωσης στον δυτικό τοίχο), ενώ όλες οι υπόλοιπες τοιχογραφίες απηχούν τη βυζαντινή παράδοση της εποχής. Ο ναός είναι κηρυγμένο Αρχαίο Μνημείο Β΄ πίνακα και πανηγυρίζει την Πέμπτη της Διακαινησίμου, «της Γαλιλαίας».