Ιερός Ναός Τιμίου Σταυρού
Πανήγυρη: 14 Σεπτεμβρίου και Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης
Ο ναός ως έχει σήμερα αποτελεί σύνθεση δύο διαφορετικών τύπων ναού συνολικού μήκους 33.85 μ. και πλάτους 15.50 μ., εκ των οποίων ο αρχικός στα ανατολικά αποτελεί οικοδόμημα των αρχών του 13ου αιώνα, ενώ το δυτικότερο και μεγαλύτερο τμήμα του, τα 2/3 περίπου του συνολικού μήκους, ανήκουν σε νεότερες ανακατασκευές και προσθήκες. Η αρχική φάση του 13ου αιώνα ανήκει στον τύπο του απλού τετράστυλου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με τρούλο, από την οποία διατηρείται το ανατολικό τμήμα, δηλαδή το Ιερό Βήμα και τα παραβήματα, και έχει διασυνδεθεί με την αναφερόμενη στις πηγές «Εκκλησία και Μονή του Τιμίου Σταυρού του Φανερωμένου», η ανέγερση της οποίας συμπίπτει και με την εγκατάσταση στα Λεύκαρα των συμπτυγμένων από τους Λατίνους παλαιών Ορθόδοξων Επισκοπών, Αμαθούντος, Νεαπόλεως, Κουρίου και Κιτίου, το 1260. Το κεντρικό τμήμα του κυρίως ναού αποτελεί μεταγενέστερη ενδιάμεση ανακατασκευή, ενώ το δυτικό τμήμα αντικαταστάθηκε το 1867 από μία τρίκλιτη βασιλική, με τρίστυλη κιονοστοιχία και σταυροθολιακή ανωδομή.
Σύμφωνα με τις πηγές, τόσο η Εκκλησία, όσο και η Μονή του Τιμίου Σταυρού του «Φανερωμένου», ανοικοδομήθηκαν από τον μοναχό Γαβριήλ, έναν νεαρό βοσκό, ονόματι Γεώργιο, ο οποίος είχε εντοπίσει, με θαυματουργικό τρόπο, το κλεμμένο από την Τόχνη και καλά κρυμμένο Τίμιο Ξύλο, που είχε αφήσει εκεί η Αγία Ελένη τον 4ο αιώνα. Μετά από έλεγχο και πιστοποίηση της γνησιότητάς του, το Τίμιο Ξύλο αποφασίστηκε να παραμείνει στη μονή αυτή, την ανέγερση της οποίας χορήγησε η Ρήγαινα Αλίσια. Δεν αποκλείεται όμως να υπονοείται σε αυτήν την ενέργεια ανακαίνιση ή επέκταση μίας υφιστάμενης παλαιότερης φάσης, σύγχρονης του βυζαντινού οικισμού. Σε ειδική προσκυνηματική θέση στο εικονοστάσιο φέρει τον Τίμιο Σταυρό. Ο ναός κοσμείται από ένα όμορφο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1749 με σημαντικές εικόνες από τον 16ο μέχρι τον 21ο αιώνα. Στο προσκυνητάρι υπάρχει εικόνα του εκ Λευκάρων καταγομένου Αγίου Νεοφύτου του Εγκλείστου (18ος αι.) Ο ναός είναι κηρυγμένος Αρχαίο Μνημείο Β΄ πίνακα και πανηγυρίζει στις 14 Σεπτεμβρίου και την Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης.